Frances Yates heeft in haar onderzoek naar de intrigerende persoonlijkheid van Giordano Bruno iets herontdekt dat in de revolutie die de boekdrukkunst teweeg heeft gebracht, en de periode van de Verlichting die daar het gevolg van was, in de vergetelheid is geraakt. Dat is de ontzagwekkende capaciteit van ons geheugen.
Zij laat zien dat het gebruik van dat geheugen in de Middeleeuwen en daarvoor veel vanzelfsprekender was dan nu. En veel geavanceerder. Het gebruik van mnemonische technieken was misschien ook veel belangrijker in een tijd dat boeken niet beschikbaar waren om gedachten vast te leggen en te delen met grote aantallen mensen, maar eerlijk gezegd denk ik niet dat dat een doorslaggevende reden is voor het verdwijnen van die techniek. Want een techniek was het. Het trainen van het geheugen totdat het in staat in dingen te doen die tegenwoordig een toegangskaartje zijn voor televisieoptreden is helemaal niet zo moeilijk. De techniek die in de middeleeuwen gebruikt werd heette het Magisch Theater. Die naam had te maken met de techniek van loci of localisatie: elementen van hetgeen gememoriseerd moest worden werden gekoppeld aan een ruimte, een plek die de persoon goed kende. Door door die ruimte te lopen in zijn hoofd, en alle elementen die sequentieel waargenomen worden te koppelen aan een te herinneren element, was men in staat grote hoeveelheden gegevens zonder moeite te onthouden. Koppel en vergeet en ga naar het volgende element. Hierna hoefde men op een willekeurig moment de route virtueel opnieuw te volgen om de gekoppelde elementen zonder moeite opnieuw te beleven en te herinneren.
Een interessant aspect van die techniek was het sequentiële element. Zoals Alan Kay al eens constateerde dachten mensen in de Middeleeuwen en daarvoor niet sequentieel. Wat dat inhoudt is voor ons moeilijk voor te stellen omdat wij eeuwen achter de rug hebben waarin het sequentiële denken de overhand had. Er zijn echter redenen om te veronderstellen dat aan die periode nu een einde lijkt te komen. Bijvoorbeeld de artikelen waarin ik verwijs naar het werk van prof. J.H. van den Berg, met name het boek Dieptepsychologie.
Leave a Reply