Dit is niet één boek, maar de eerste van een serie van 5 boeken (!) die Doris Lessing geschreven heeft in een science fiction format. Sommige van haar eerdere werken neigden al een beetje naar dit format, maar met Shikasta is zij er volledig ingedoken. In het nawoord heeft zij ook het beste betoog geschreven dat ik ooit gelezen heb om de waarde van science fiction aan te tonen. Het plaatje rechts is de hardcover editie die ik in mijn bezit heb, en die niet meer te krijgen is.
Het waren boeken die mij ontzettend raakten. Er zijn niet veel boeken die op dit niveau mijn innerlijke wereld totaal opschudden, maar dit is er één van. Het raakte mij omdat ik zoveel herkende van de belevenissen van de hoofdpersonen. Ik merk bij het schrijven van deze review dat ik moeite heb om op te schrijven waaróm het boek mij zo raakte. Dat verklaar ik met het diepe psychologische niveau waarop dat gebeurde. De ontzagwekkende schoonheid van de mens, zijn (haar) mogelijkheden en het voortdurend verraad daaraan plegen, het teloorgaan van zoveel rijkdom telkens weer, de onbegrijpelijke volharding waarmee wij dan toch weer doorgaan, opnieuw proberen, onze grenzen overstijgen – en weer vallen. En weer vallen…
De boeken spelen zich af over een periode van vele millennia. De huidige tijd zit daar zo”n beetje aan het einde van. De planeet Aarde blijkt een soort uniek experiment te zijn dat (tijdelijk) mislukt doordat kosmische krachten de Aarde in een soort krachts-vacuüm plaatsen, waardoor de aansluiting met hogere energieën vanaf de ster Canopus (een soort spiritueel middelpunt in het melkwegstelsel) verloren raakt. Mensen die normaal 3000 jaar lang kunnen leven gaan steeds korter leven, ziektes ontstaan die ondenkbaar waren, en de aanwezigheid van hogere wezens (zoals de mensen van Canopus maar met name de reuzen) wordt onmogelijk omdat de verbreking van een alignment met Canopus een soort verdoving van hun hoger bewustzijn veroorzaakt, en een bijna ondraaglijk bombardement van lagere emoties als haat, hebzucht, afgunst en woede.
Het verhaal van de hoofdpersonen die steeds weer opnieuw op dat chaotische toneel moeten neerdalen vanuit een soort tussenwereld, telkens weer met een bezieling om het deze keer niet te vergeten en hun opdracht te vervullen, was voor mij buitengewoon ontroerend. Zelfs een superieur wezen als een ambassadeur van Canopus wordt door de chaos verstrikt en vergeet zichzelf.
Het eerste boek eindigt met een rechtszaak van de derde wereld tegen het rijke westen, waarin (eindelijk) recht wordt geëist voor de wijze waarop rijk vele eeuwen lang arm heeft uitgebuit. Die rechtszaak wordt geen politiek verhaal door de psychologische en spirituele ondertoon, en wordt daardoor tot iets unieks dat ieder mens die begaan is met het lot van de schepping zou moeten aangaan.
Leave a Reply