Scherp opiniestuk in NRC van vandaag van Arjen van Veelen.
“De sprong van Felix Baumgartner stelde wetenschappelijk niks voor, en staat symbool voor deze tijd zonder grote uitvindingen. Marketing domineert nu. Arjen van Veelen wil de idiote uitvinder van weleer terug.” is de kop waarmee NRC het artikel aankondigt.
Het stuk is mij uit het hart gegrepen. En zeker ook het artikel waarnaar Arjen verwijst: Of Flying Cars and the Declining Rate of Profit.
Publiek artikel (niet hetzelfde als dat in de krant verscheen): http://www.nrc.nl/nieuws/2012/10/22/sprong-baumgartner-slechts-mijlpaal-marketing-waar-blijven-echte-durfallen/
Waarom ben ik zo gepassioneerd over aspecten van mijn werk die te maken hebben met verandering, met een fundamentele heroverweging van mens en maatschappij? Waarom ben ik zo geïntrigeerd door oorspronkelijke denkers als Erasmus, Spinoza, of moderner Alan Kay of (om iets heel anders te noemen) Eckhart Tolle? Dat wij in deze tijd door veranderingen gaan die zo heftig zijn dat de associatie met barensweeën zich aan mij opdringt kan projectie zijn, maar ik vermoed dat het belangrijk is de ontwikkelingen in dit licht te zien en als zodanig te herkennen.
Science-fiction doemscenario’s dringen zich niet aan mij op: ik geloof niet dat de huidige ontwikkelingen een opmaat zijn naar een maatschappij die gedomineerd wordt door grootmachten, in dit geval megacorporations. Of andere angst-vormen als mega-religies of mega-landen. De macht die deze zombie-entiteiten naar zich toe weten te trekken is niet blijvend omdat ze niet gebaseerd is op essentieel menselijke eigenschappen. Het zijn in wezen geen levende wezens. Dat bedrijven juridisch gezien worden als “mensen”, dat wil zeggen als wezens die een eigen belang hebben en dat mogen verdedigen, is een aanfluiting die toch ooit weer (mogen wij hopen) rechtgetrokken zal worden. Want zeker een mega-corporation kan om die reden met allerlei constructies elke vorm van belastingbetaling ontduiken, onevenredig veel invloed uitoefenen op politieke besluitvormingsprocessen en ga zo maar door (lees: mijn artikel over het boek van David Korten: Het bedrijfsleven aan de macht).
Maar ik dwaal af naar maatschappijkritische noten, terwijl mijn oorspronkelijke motivatie voor het schrijven van dit artikel vooral was dat de genoemde artikelen een beroep deden op mijn passie voor mijn werk, en dat ik me eens te meer realiseerde hoe weinig we er van bakken, hoe machteloos we lijken de beloftes waar te maken, en mee te gaan in de beweging die in essentie mens-zijn is. De moderne computer en technologie is gekaapt door behoudende en verstikkende commercie, die er geen belang bij heeft aspecten van deze uitvinding te stimuleren die leiden tot empowerment van het individu. Hetzelfde geldt voor overheden. En dan hebben we meteen de twee hoofdsponsoren van deze tak van industrie te pakken…
Werkelijke innovatie vereist een instelling van de mensen die erbij betrokken zijn die niet is gemotiveerd door hebzucht of angst (bedrijven) of macht (overheden). Werkelijke innovatie ontstaat op plekken waar mensen vrij zijn om, vanuit hun persoonlijke vaardigheden en bevlogenheden “de hemel te bestormen”. The sky is the limit. De innovaties in mijn vakgebied zijn vrijwel allemaal bedacht door dit soort mensen, werkend in dit soort groepen (bijv. Xerox PARC). Zoals ik gisteren van een zeer gewaardeerde enterprise architect bij een grote overheidsorganisatie te horen kreeg, die hiervoor het concept van “innovation labs” toepast en daardoor in staat is, hoe bescheiden ook, binnen die grote en logge overheidsorganisatie, mensen in beweging te krijgen en aan te laten sluiten bij hun bronnen van creativiteit.
De grote bedrijven zijn vooral bezig hun investeringen te beschermen, waardoor innovatie eerder tot stilstand komt (patent oorlogen) dan gestimuleerd. (lees: Hoe de patentenoorlog de innovatie de das om doet (artikel in de Volkskrant van Thomas van der Kolk).
Ons realiseren dat het anders moet is echter één ding. De weg vinden en gáán is een ander ding. Die worsteling zie ik dagelijks om mij heen.
