Het wordt vaak betoogd maar is het ooit dóórgedacht? Iedere nieuwe rol die mensen en organisaties bedenken komt voort uit een reëel gevoelde behoefte. Maar in het implementeren van die rol vallen we steeds weer in de valkuil tè veel ineens te willen. Er zijn immers zoveel zaken waar het beter kan – dan nemen we dat toch meteen mee?
Bij het tot stand komen van de vitale en zeker niet te onderschatten rol van architect binnen organisaties lopen we hierdoor het risico de rol te overgrijpen, wat tot niet anders kan leiden dan teleurstelling, en misschien zelfs het ongeloofwaardig maken van die rol. De toegenomen hype-gevoeligheid maakt dat we snel en gretig inspringen op de mogelijkheden van iets nieuws, maar ook dat we heftiger met de neus op de feiten gedrukt worden dan we plezierig vinden en dan weer terug schieten in een overdreven tegenreactie. Het lijkt wel alsof dat proces zich in IT-gerelateerde zaken heftiger dan elders herhaalt.
Dat klopt. Er is namelijk met IT iets aan de hand.
Even een terzijde. Één patroon hebben we hier al te pakken: des te sneller mee in de hype, des te harder de val.
Wie moet hierin een matigende en modererende rol spelen? De architect. Als we het trouwens in dit artikel over architecten hebben, dan doelen we niet op de bouwkundig architect, maar ook niet op een typische IT architect. De architect waar wij het over willen hebben is een rol op het kruispunt. Welk kruispunt? Welnu, meer dan één. Niet alleen bijvoorbeeld het kruispunt tussen business en IT, wat het meest in het oog springende kruispunt is, en waar de rol van architect zich het meest in ontvouwt. In dit artikel komen een aantal andere kruispunten ter sprake.
Terug naar de stelling: met IT is iets bijzonders aan de hand.
De algemene houding ten opzichte van IT wordt bepaald door een geconditioneerde reflex die we de afgelopen paar honderd jaar hebben aangeleerd in het kader van technologische veranderingen. Dat is begonnen met de industriële revolutie. Veel patronen in het dagelijkse leven zijn daardoor overhoop gegooid, veel manieren van in je levensonderhoud voorzien zijn verdwenen of tenminste veranderd. De industriële revolutie heeft ons geleerd omzichtig met die veranderingen om te gaan, er wantrouwend tegenover te staan, instinctmatig met de hakken in het zand te gaan. En terecht, want die industriële revolutie heeft grote problemen veroorzaakt, naast natuurlijk een aantal zaken die we als positief ervaren. Het ontstaan van het “grote geld”, het opkomen van een hele nieuwe oligarchie, is bewerkstelligd door die industriële revolutie. Het zien van de mens als een extensie van machines, het ontstaan van rationalisatie op de werkvloer, het centraal staan van economische groei, zijn andere zaken die door de industriële revolutie tot stand zijn gekomen.
Wanneer we op die wijze naar IT blijven kijken, of naar die bijzondere uitvinding, namelijk de moderne computer, dan missen we dat bijzondere, dat andere. En dan is die uitvinding de wereld en onze business aan het transformeren achter onze rug om en ervaren we de veranderingen die erdoor worden veroorzaakt als “onverwacht” of, nog erger: als “rampzalig”. We plannen voor een toekomst die nooit arriveert.
We kunnen er anders naar kijken. En dan komen die veranderingen niet alleen minder onverwacht, nee: we zijn weer op de plek waar we willen zijn, namelijk daar waar wij de regisseur zijn van die toekomst.
Twee dingen wil ik daarvoor hier noemen:
- de rol van de enterprise architect
- de rol van IT
Beide zijn namelijk met elkaar verweven, al doen enterprise architecten nog zo hun best om zich te ontworstelen aan het ICT label. Het punt is dat die uitvinding van de moderne computer centraal staat in de rol van enterprise architect. Op het kruispunt staan.
Van business en techniek (nodig door die uitvinding), van werkvloer en directie (nodig door de explosieve groei van complexiteit van bedrijven, mogelijk gemaakt door die uitvinding), van project en lijn (door een andere inrichting van bedrijven).
Het kruispunt is a.h.w. het centrum van de orkaan: het is stil, de plek van het overzicht.
